Un modello grafico archetipo nelle Coniche di Apollonio

Autori

  • Riccardo Migliari Dipartimento di Storia, Disegno e Restauro dell’Architettura, Sapienza Università di Roma

DOI:

https://doi.org/10.26375/disegno.14.2024.16

Abstract

Nel mondo antico, e perciò ben prima della codifica del metodo della doppia proiezione ortogonale ad opera di Gaspard Monge [Monge 1799], era possibile rappresentare lo spazio a tre dimensioni con la stessa fedeltà che consentono oggi i metodi di natura proiettiva. Queste rappresentazioni, pur non essendo documentate per mezzo di grafici, lo sono grazie alle descrizioni che si ricavano dai testi, come quello delle Coniche di Apollonio Pergeo. [continua a leggere]

Riferimenti bibliografici

-1841 Schinkel l’architetto del principe. (1982). Venezia: Albrizzi. Catalog of the exhibition (Venezia, 13 marzo - 9 maggio 1982; Roma, 20 maggio - 30 giugno 1982). Venezia: Albrizzi.

Alberti, L.B. (2005). Descriptio Urbis Romae. J.-Y. Boriaud. F. Furlan (a cura di). Biblioteca dell’«Archivium romanicum». Firenze: Leo S. Olschki.

Apollonius of Perga. (1896). Treatise on Conic Sections, edited in modern notation, with introductions including an essay on the earlier history of the subject by T. L. Heath. Cambridge: Cambridge at the University Press.

Apollonius of Perga. (2013). Conics: Books I-IV: the Entire Surviving Greek Text in the Only English Translation. R. Catesby Taliaferro, M.N. Fried (Eds.). Santa Fe, New Mexico: Green Lion.

Apollonius Pergæi. (1537). Apollonii Pergæi Philosophi, Mathematicique Excellentissimi Opera, Per Doctissimum Philosophum Ioannem Baptistam Memum Patritium Venetum, Mathematicarumque Artium in Urbe Veneta Lectorem Publicum. De Græco in Latinum Traducta. G. Memmo (a cura di). Venetia: Bindoni.

Apollonius Pergæi. (1566). Apollonii Pergæi Conicorum Libri IV. Una cum Pappi Alexandrini Lemmatibus et Commentariis Eutocii Ascalonitæ. Sereni Antinsensis Philosophi Libri Duo nunc primum in lucem editi. Quae Omnia Nuper Federicus Commandinus Urbinas mendis quam plurimis expurgate è Græco convertit, et commentariis illustravit. F. Commandino (a cura di). Bononiæ: ex Officina Alexandri Benatii.

Apollonius Pergæi. (1655). Apollonii Pergæi Conicorum Libri IV. Cum Commentariis R. P. Claudii Richardi, E Societate Iesu Sacerdotis, Patria Ornacensis in libero Comitatu Burgundiæ, et in Collegio Imperiali eiusdem Societatis Regji Mathematicarum Matriti Professoris, Dicatis. C. Richard. (a cura di). S.l.: apud Hieronymum et Ioannem Bapt. Verdussen.

Apollonius Pergæi. (1675). Archimedis Opera, Apollonii Pergæi Conicorum Libri IIII. Theodosii Sphærica: Methodo Nova Illustrata, et Succinctè Demonstrata. Per Is. Barrow, Exprofessorem Lucasianum Cantab. et Societatis Regiæ Soc. I. Barrow (Ed.). Londini: Godbid & Scott.

Apollonius Pergæi. (1710). Apollonii Pergæi Conicorum Libri IV. Priores cum Pappi Alexandrini Lemmatis et Eutocii Ascalonitæ Commentariis. Ex Codd. MSS. Græcis editit Edmundus Halleius apud Oxonienses Geometriæ Professor Savilianus. E. Halley (Ed.). Oxoniæ: e Theatro Scheldoniano.

Apollonius Pergæi (1891). Apolloni Pergeaei quae graece exstant cum commentariis antiquis. Edidit et latine interpretatus est J. L. Heiberg. J.L. Heiberg (Ed.). Vol. I. Lipsiae: in Aedibus B.G. Teubneri.

Apollonius Pergæi (1893). Apolloni Pergeaei quae graece exstant cum commentariis antiquis. Edidit et latine interpretatus est J. L. Heiberg. J.L. Heiberg (Ed.). Vol. II. Lipsiae: in Aedibus B.G. Teubneri.

Apollonius Pergæi. (1923). Les Coniques d’Apollonius de Perge Oeuvres traduites pour la première fois du grec en français avec une introduction et des notes par Paul Ver Eecke. P. Ver Eecke (Ed.). Bruges: Desclée, De Brouwer et C.ie.

Boyer, C.B. (1980). Storia della matematica. Milano: Arnoldo Mondadori.

Cassinis, G. (1928). Calcoli numerici grafici e meccanici. Pisa: Tipografia Editrice Mariotti-Pacini.

Dandelin, G.P. (1822). Mémoire sur une nouvelle théorie des sections coniques considérées dans le solide. In Nouveaux Mémoires de l’Académie Royale de Sciences et Belles-Lettres de Bruxelles. Tome II. Bruxelles: P.J. de Mat, Imprimeur de l’Académie Royale et de l’Université de Louvain.

Desargues, G. (1639). Brouillon project d’une atteinte aux evenemens des rencontres du Cone avec un Plan, par L,S,G,D,L. Paris.

Euclide. (1847). The First Six Books of The Elements of Euclid In Which Coloured Diagrams and Symbols are Used Instead of Letters for the Greater Ease of Learners. O. Byrne (Ed.). London: William Pickering.

Euclide. (1970). Gli elementi di Euclide. A. Frajese, L. Maccioni (a cura di). Torino: UTET.

Flaumenhaft, H. (2013). Approaching the Study of Apollonius. In Apollonius of Perga, Conics: Books I-IV. Con comm. di H. Flaumenhaft e W. H. Donahue. Santa Fe, New Mexico: Green Lion Press.

Hachette, J.N.P. (1828). Traité de Géométrie descriptive, comprenant les applications de cette géométrie aux ombres, a la perspective et a la stéréotomie. Paris: Corby, Libraire Éditeur.

Haselberger, L. (1985). The Construction Plans for the Temple of Apollo at Didyma. In Scientific American, 253.6, pp. 126-133. (accessed 23 April 2024).

Hilbert, D., Cohn-Vossen, S. (1972). Geometria intuitiva - Complemento: I primi fondamenti della topologia di Pavel Sergeevič Aleksanrov. Torino: Boringhieri.

Inglese, C. (2000). Progetti sulla pietra. Vol. 3. Strumenti del Dottorato di Ricerca in Rilievo e Rappresentazione dell’Architettura e dell’Ambiente. Roma: Gangemi Editore.

Inglese, C. (2013). Il tracciato di cantiere dell’Augusteo in Roma: integrazione di metodologie di rilievo. In Disegnare. Idee immagini, No. 46, pp. 64-73.

Loria, G. (1919). Metodi della Geometria Descrittiva. Milano: Hoepli.

Loria, G. (1930). Pagine di Storia della Scienza. Torino-Milano-Firenze-Roma-Napoli-Palermo: G.B. Paravia & C.

Monge, G. (1799). Géométrie Descriptive. Leçons données aux écoles normales, l’An 3 de la République; par Gaspard Monge de l’Institut national. Paris: Baudouin, Imprimeur du Corp législatif et de l’Institut.

Olivier, T. (1847). Additions au Cours de géométrie descriptive. Démonstration nouvelle des propriétés principales des sections coniques / par M. Théodore Olivier… Paris: Carilian-Goeury et VveDalmont Èditeurs.

Pappo di Alessandria (1560). Pappi Alexandrini Mathematicae Collectiones a Federico Commandino urbinate in Latinum conversae, et Commentarjis illustratae. Bononiæ: ex Typographia HH. de Duccjis.

Plinio Cecilio Secondo (1973). Opere. F. Trisoglio (a cura di). Vol. I. Classici latini. Torino: UTET.

Porphyrios, D. (1983). Pliny’s Villa at Laurentum. In Architectural Design, No. 53, pp. 2-7.

Quetelet, A. (1867). Sciences mathématiques et phisiques au commencement du XIXe siècle. Bruxelles: Librairie européenne de C. Muquardt.

Ruiz de la Rosa, J.A. (1987). Traza y Simetria de la Arquitectura - En la Antigüetad y Medievo. Publicatione de la Universidad de Sevilla. Sevilla: Servicio de Publicaciones de la Universidad de Sevilla.

Russo, L. (2023). La rivoluzione dimenticata. Il pensiero scientifico greco e la scienza moderna. Universale economica Feltrinelli / Saggi. Milano: Giangiacomo Feltrinelli Editore.

Scamozzi, V. (1615). L’idea della Architettura Universale, di Vincenzo Scamozzi architetto veneto. Divisa in X. Libri. Vol. I-V. Parte prima. Venetia: Giorgio Valentino.

Wiener, C. (1884). Lehrbuch der Darstellende Geometrie. Vol. 1. Leipzig: B.G. Teubner.

##submission.downloads##

Pubblicato

2024-06-30

Come citare

[1]
R. Migliari, «Un modello grafico archetipo nelle Coniche di Apollonio», diségno, n. 14, pagg. 173–182, giu. 2024.

Fascicolo

Sezione

Modelli come disegni